“Een aantal jaren geleden hebben we alles zelfsturend gemaakt, maar nu hebben we een nieuwe directeur en die heeft weer een groot MT in het leven geroepen. Alles wat besloten moet worden moet eerst daar langs…”, zo verzuchtte één van de leiders tijdens een tweedaagse over leiderschap bij verandering.
Herkenbaar? Of misschien heb je dit een van je medewerkers of collega’s weleens horen zeggen?
- “Ik heb net mijn draai gevonden in het nieuwe en ineens moet het weer anders?”
- “De richting die we nu opslaan kan ik echt niet volgen. Over het algemeen houd ik best van nieuwe dingen of dingen anders doen. Maar deze verandering snap ik echt niet!”
- “Dit is geen vernieuwing, dit is terug naar het oude!”
- “Ik snap echt de keuzes die nu gemaakt worden niet. Die kloppen toch helemaal niet met onze strategie?”
Is dit weerstand? Of is het iets anders? Dat heb je uiteraard eerst te onderzoeken zoals ik in mijn vorige blog ook schreef. Maar als mensen het nut of de noodzaak van de ingeslagen weg niet zien of het er simpelweg niet mee eens zijn, dan krijg je inderdaad wel weerstand.
Hoe herken je de signalen? Hoe weet je dat er sprake is van weerstand?
Hier herken je weerstand aan
Allereerst is het belangrijk om je te beseffen dat weerstand zich meestal in de onderstroom bevindt. Zonder aandacht voor die weerstand kan die daar flink doorgroeien. De weerstand op tafel krijgen en bespreken is echter niet altijd even makkelijk. Wat in de onderstroom zit wordt, onbewust, vaak goed verborgen. Om allerlei redenen gaan we die onderstroom vaak liever uit de weg.
Maar hoe herken je de weerstand dan?
Weerstand heeft vele verschijningsvormen. Myrna Lewis beschrijft in haar werk over Deep Democracy dit gedrag dat duidt op weerstand als ‘sabotagegedrag‘. De Sabotage Lijn geeft de verschillende gedragingen weer waarvan we sommige in eerste instantie niet zullen herkennen als weerstand, maar dat is het wel.
Als mensen zich niet gehoord of gezien voelen ontstaat er op den duur weerstand. Er wordt gemopperd over de verandering, mensen honen hem weg (waait wel over), maken grapjes of blijven gewoon doen wat ze al deden en houden zo de verandering tegen. Hoe langer de weerstand onder tafel of onder water blijft, hoe heftiger de uitingsvorm.
Weerstand kent vele gezichten.
Hoe voorkom je weerstand tegen een verandering?
De beste manier om met weerstand om te gaan is door deze te voorkomen.
Misschien een open deur, maar het is ook zo. Je kunt niet álle weerstand voorkomen, maar je hebt zelf ook invloed op het ontstaan ervan.
Weerstand ontstaat doorgaans vooral als mensen het niet eens zijn met de nieuwe richting of als er geen consensus is over het nut en de noodzaak. En consensus bereik je niet door een top down besluit te nemen dat voor anderen als een verrassing komt. Mensen meenemen in overwegingen, onderzoeken wat zij zouden doen en de juiste volgende stap vinden, en dan samen besluiten, heeft al veel invloed op het al dan niet ontstaan van weerstand.
En als besluiten om wat voor reden wel top down worden genomen, is het extra belangrijk om achteraf alsnog goed uit te leggen waarom iets is besloten. Toelichten en vervolgens actief onderzoeken wat men ervan vindt, is dan de juiste stap. Dat kost tijd en energie, maar als er geen helderheid is over het waarom of hoe van een nieuwe richting, weet je zeker dat er vroeg of laat weerstand ontstaat. En dat kun je dus met je aanpak al voor een deel voorkomen.
Wat kun jij zelf anders doen, zodat er minder weerstand ontstaat?
Drie stappen in het omgaan met de weerstand van je medewerkers
Voorkomen zal soms lastig blijken en jij hebt daar als leidinggevende ook niet altijd invloed op. Hoe ga je ermee om als er dan toch weerstand ontstaat?
1. Herken de signalen van weerstand
Ten eerste: herken de signalen. Welk gedrag zie je? Je kunt de signalen leren herkennen door je te verdiepen in de sabotagelijn.
Een andere goede manier om weerstand te leren herkennen is om eerst je eigen gedrag te onderzoeken. Wat doe jij als je weerstand ervaart? Hoe gedraag je je dan? Iedereen vertoont dergelijk gedrag af en toe. Door je eigen uitingsvormen te kennen en herkennen als die zich voordoen, pik je ook eerder de signalen van weerstand bij anderen op.
2. Erken de signalen van de weerstand
Ten tweede: als je het gedrag herkend heb, erken het dan ook. Geef het aandacht door het gedrag te benoemen, ernaar te vragen en begrip te tonen voor eventuele emoties van de ander. Vaak wordt gezegd: ‘wat je aandacht geeft groeit’. En dat klopt. Voor even. Als je iets in de spotlight zet, zie je het beter, en lijkt het dus in eerste instantie groter te worden. Maar daarna wordt de weerstand vaak juist kleiner, kan het weer vervliegen of smelten. Als je het geen aandacht geeft, dan wordt het op termijn pas echt hardnekkig.
3. Onderzoek wat er achter de weerstand zit
Tenslotte verken je de weerstand. Door onderzoekende vragen te stellen wordt helder wat erachter zit. Meestal probeert iemand iets te beschermen, omdat er een behoefte in het gedrang is. Of er is sprake van onbegrip. Bespreek dan wat die ander nodig heeft om de verandering aan te gaan. Of luister naar de suggesties van de ander. Wie weet ontdek je in het gesprek wel dat er dingen over het hoofd gezien zijn en moet er iets bijgesteld worden.
Kortom: sta open voor wat er te ontdekken is achter de weerstand. En besef je dat er bijna geen verandering mogelijk is zonder weerstand. Dat helpt om de weerstand niet persoonlijk te nemen. En dat kan weer voorkomen dat je de ingeslagen weg te vuur en te zwaard verdedigt. Het is tenslotte best lastig om met weerstand om te gaan als het een verandering is waar je zelf heilig in gelooft. Dus stap bewust in de verkenning en wees nieuwsgierig naar de ander.
Wat je aandacht geeft lijkt te groeien. Bij het omgaan met weerstand, is het tegendeel waar!
Met enige regelmaat schrijf ik over leiderschap en het bouwen van sterke teams. Thema’s als persoonlijk leiderschap, systemisch leiderschap, succesfactoren voor teams of bijvoorbeeld visie ontwikkeling komen aan de orde. Vind je het fijn om ze in de toekomst direct te lezen? Schrijf je hier in voor mijn maandelijkse inspiratiemailing.
