Begin dit jaar ben ik gestart met een ontwikkelingstraject bij een aantal gevangenissen. Het traject draagt de mooie naam Vooruit naar de Bedoeling. Vanuit die bedoeling werken we aan de ontwikkeling van leiderschap, samenwerking en vakmanschap. Ik ben dankbaar dat ik hieraan mag bijdragen. Vooral omdat ik zo geloof in het gezamenlijk werken vanuit de bedoeling. Voor mij is dat de kunst van wezenlijk werken. Het zet de missie van, in dit geval, de gevangenissen volledig centraal.
We starten met de meest wezenlijke vraag naar het bestaansrecht van de organisatie. Van daaruit gaan we verder onderzoeken hoe die basis, dat bestaansrecht ook het vertrekpunt is voor het leiderschap in de organisatie, de onderlinge samenwerking en het vakmanschap. Ook het primaire proces wordt op die manier bekeken: wat is de bedoeling? Het vraagt van alle betrokkenen de bereidheid om te reflecteren op de eigen rol: waar werk ik vanuit de bedoeling, en waar ben ik hem wellicht een beetje uit het oog verloren? Het levert prachtige gesprekken en nieuwe inzichten op, en er komt iets in beweging wat wezenlijk is. Wat vertrekt vanuit die missie, vanuit de bedoeling.
Druk met de waan van de dag
Wat opvalt in de dialogen is dat vaak gezegd wordt “we zijn zo druk, we zijn steeds beschikbaar voor vragen van onze mensen, springen bij waar nodig en hebben ook veel overleggen”. Druk was het kernwoord. “En hoe is dat voor jullie?” vroeg ik. “Geeft dat een voldaan gevoel?” Je raadt het antwoord waarschijnlijk al. Dat luidde nee. “Ik doe van alles maar we zouden veel vaker stil moeten staan bij de bedoeling van ons werk, bij waarom we het doen. En nee, dat geeft geen fijn gevoel. Soms ga ik op het eind van de dag naar huis, heb van alles gedaan maar niet datgene wat ik van plan was. Ik reageer op van alles maar verlies de richting regelmatig uit het oog”.
Herkenbaar? Druk, druk maar de belangrijke zaken blijven liggen of worden een heel stuk vooruitgeschoven. Om eerlijk te zijn, ken ik het soms ook wel in mijn eigen leven. Ik doe dan op een dag van alles maar niet wat ik eigenlijk moest doen. En op het eind van de dag voel ik me dan niet tevreden. Ook al heb ik dan veel gedaan, het droeg niet bij aan mijn missie, aan mijn doel om de menselijke maat in organisaties te vergroten.
En dat is wel waar het mee begint. Het helder hebben van je eigen persoonlijke missie zodat je jouw activiteiten daarop kunt afstemmen en niet verdwaalt in de waan van de dag. Want dat levert uiteindelijk geen voldoening.
Op zoek naar een helder doel
Heb jij al antwoord op de vraag wat jouw missie is? Wat jij wilt bereiken met jouw organisatie of team? En hoe jij daar als leider persoonlijk aan bij wilt dragen? Wat is jouw visie op leiderschap?
Als je een duidelijk antwoord op deze vragen hebt, dan heb je vast al veel werk verzet om dat allemaal helder te krijgen. Want meestal komen de antwoorden op dergelijke vragen niet vanzelf.
Niet vreemd dus als je nog geen helder antwoord hebt op bovenstaande vragen. Niet vreemd ook dat je er wel naar op zoek bent. Dat is echt van alledag. Getuige het gedicht van Rumi, een Perzische dichter uit de 13de eeuw, die al schreef over het doen van dat ene wat belangrijk is.
Er is één ding op de wereld
Wat je nooit mag vergeten
Wanneer je alles vergeet en dat ene niet
Dan hoef je je nergens zorgen over te maken
Maar wanneer je overal aan denkt
Alles doet en niets vergeet
Behalve dat ene
Dan heb je eigenlijk niets gedaan
– Rumi
Waarom we van alles doen behalve dat ene
De reden dat we vaak van alles doen, behalve dat ene, kan verschillend zijn.
- Voor jou is de vraag een beetje zweverig of zwaar, en daar blijf je liever van weg.
- Je hebt simpelweg nog nooit onderzocht wat ‘dat ene’ is, omdat je niet wist hoe belangrijk dat was.
- Je weet dat je persoonlijke missie belangrijk is, maar je stelt het onderzoek ernaar uit, zoals in het voorbeeld hierboven. Misschien omdat je het spannend vindt om de vraag op tafel te leggen. Of dat nou een vraag aan jezelf is of aan een ander.
- Misschien ben je bang om te ontdekken dat je op het verkeerde spoor zit/zat.
- Of je bent het simpelweg gewend om door te rennen in de waan van de dag – en laten we wel wezen: dat geeft ook best wel een lekkere kick af en toe.
- En misschien weet je wel hoe het antwoord op je vraag kunt krijgen. Misschien ben je er zelfs wel eens aan begonnen maar verdwaalde je in de zoektocht.
Wat de reden ook is, hoe fijn het gevoel van ‘weer een klusje af’ ook moge zijn: in the end of the day geeft het veel meer voldoening als je weet hoe de dingen die je doet bijdragen aan dat ene.
Als ik van alles doe, behalve dat ene, voel ik eerder frustratie dan voldoening. Hoe voel jij je na een drukke dag waarin je van de ene naar de andere afspraak holde? Of de ene vergadering in Teams afrondde om snel de link naar de volgende meeting op te zoeken. Geen tijd om even je benen te strekken. Of voor je kids, de vraag van een collega of een telefoontje naar je ouders. Wat denk je dan? Wat voel je dan? Ben je blij en tevreden?
Doorbreek de cirkel en kies voor dat wat belangrijk is
Wil je graag meer richting in je leven, of dat nou zakelijk of privé is? Gelukkig kun je de cirkel doorbreken.
Met enige inspanning en tijd kun je het antwoord op de vraag ‘waar doe ik dit voor?’ best vinden. Het vraagt vooral moed! Of het nu een grote vraag is over je persoonlijke levensmissie of een vraag aan een ander om richting: moed is het belangrijkste ingrediënt. De moed om je kwetsbaar op te stellen, omdat je het niet weet. Moed en natuurlijk een praktische manier om het antwoord op je vraag te vinden.
Dit 3-stappenplan kan je helpen.
- Gaat het over jouw persoonlijke missie in het leven, dan kan ik je echt aanraden om de evergreen De zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Franklin Covey te lezen. Het boek stamt uit 1989 maar is nog steeds heel actueel en waardevol. De tweede eigenschap die hij beschrijft is ‘begin met het einde voor ogen’. In één van de oefeningen in dit boek wordt dat heel letterlijk genomen. Daarin word je namelijk gevraagd je eigen grafrede te schrijven. Wat zou je graag willen dat mensen over je zeggen als je doodgaat? Wat zou er op jouw steen moeten staan? De oefening heb ik zelf gedaan toen ik in 1999 het boek las. Het was één van meest waardevolle dingen die ik gedaan heb. Eénentwintig jaar later, geeft het me nog steeds richting. Hetzelfde geldt voor alle leiders waarmee ik de afgelopen jaren heb mogen werken en hun grafrede of pensioenspeech schreven.
- Als je weet wat je te doen staat: maak het je nummer 1-prioriteit en maak het concreet. Teken bijvoorbeeld een kleine cirkel midden op een vel papier en zet je zelf en dat ene in dat midden. Teken vervolgens allerlei cirkels daarom heen en schrijf in die cirkels op welke activiteiten voor jou belangrijk zijn, met welke mensen je je tijd wilt doorbrengen en waar je je aandacht aan wilt geven. Naarmate iets minder belangrijk is zet je het in een cirkel verder naar buiten. Het helpt als je deze tekening op gezette tijden opnieuw bekijkt en soms opnieuw maakt. Kijk er regelmatig naar en reflecteer of je je doet wat je moet doen en pas aan waar nodig.
- Om te voorkomen dat je afdwaalt van je spoor en in een doolhof van ’things to do’ terecht komt: reflecteer, reflecteer, reflecteer. En dat hoef niet groots en zwaar te zijn, maak het juist klein. Kijk aan het begin van een week vooruit en sta aan het eind van je dag stil bij wat je hebt gedaan. Vraag je zelf alleen af ‘hoe heb ik vandaag bijgedragen aan dat ene?’ En als dat te weinig is, onderzoek dan hoe dat komt. Niet om jezelf op je kop te geven maar wel om te ontdekken wat je in de weg zit. In mijn voorbeeld kunnen de teamleden zich dus het best afvragen ‘hoe komt het dat we dat gesprek maar uitstellen? Komt dat echt door corona en drukte of is er iets anders wat dwars zit?’ Om vervolgens alsnog te doen wat nodig is.
Meer focus op je missie geeft meer voldoening
Als jij weet wat ‘dat ene’ voor jou is, zal het makkelijker worden om focus te houden. Je krijgt er waarschijnlijk ook steeds meer plezier in om kritisch te zijn op je eigen activiteiten en de manier waarop ze bijdragen aan jouw doel. En als dat een keer niet lukt, niets menselijks is ons immers vreemd, heb je sneller in de gaten hoe dat komt. Zodat je daarna weer verder kunt werken aan de juiste dingen en datgene kunt bereiken wat voor jou, je team, je afdeling, je organisatie of dichter bij huis, je leven, belangrijk is.
En niet onbelangrijk: ook vervelende klusjes worden makkelijker. Die dragen immers ook bij aan dat ene.
Zelf heb ik ter herinnering het gedicht van Rumi op mijn bureau geplakt zodat ik steeds weer herinnerd word aan mijn persoonlijke missie om de menselijke maat in organisaties te vergroten. En dat helpt mij, zeker als ik iets moet doen wat ik spannend vind.
Wat zou jou hierin helpen?
Met enige regelmaat schrijf ik over leiderschap en het bouwen van sterke teams. Thema’s als persoonlijk leiderschap, systemisch leiderschap, succesfactoren voor teams of bijvoorbeeld visie ontwikkeling komen aan de orde. Vind je het fijn om ze in de toekomst direct te lezen? Schrijf je hier in voor mijn maandelijkse inspiratiemailing.
